جرایم رایانه ای یا اینترنتی به انواع جرایمی اطلاق میشود که با استفاده از فضای مجازی و فناوری اطلاعات انجام میشوند. جهت دریافت مشاوره حقوقی رایگان با شماره ۰۹۱۲۸۳۹۴۴۸۳ تماس حاصل فرمائید.
به نام خدا
موضوغ : جرایم رایانه ای
جرایم رایانه ای و سایبری چیست؟
این نوع جرایم به شکلها و ابعاد مختلفی اجتماعی، اقتصادی و فنی رخ میدهند. جرایم سایبری میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- هکرینگ (Hacking):نفوذ به سیستمها یا شبکههای کامپیوتری به صورت غیرقانونی با هدف دسترسی به اطلاعات حساس یا تخریب دادهها.
- بدافزار (Malware): استفاده از نرمافزارها یا برنامههای مخرب مانند ویروسها، تروجانها و ورمها (worms) به منظور آسیبزدایی از سیستمها یا دزدیدن اطلاعات که بخش زیادی از انواع جرایم سایبری در ایران را شامل می شوند.
- کلاهبرداری الکترونیکی (Phishing): تلاش برای به دست آوردن اطلاعات حساس از افراد به وسیله ایجاد سایتها یا ایمیلهای متقلب که به نظر میرسند معتبر هستند.
- سرقت هویت (Identity Theft):استفاده از اطلاعات شخصی دیگران به منظور سودجویی یا ارتکاب جرائم دیگر.
- حملات سایبری به زیرساختهای بحرانی:حملات به سیستمهای اجتماعی، اقتصادی یا امنیتی یک کشور با هدف تخریب یا تخریب ساختارهای حیاتی.
- ترویج اطلاعات غیرقانونی (Cyber Espionage):جمعآوری اطلاعات حساس از سازمانها یا دولتها به صورت غیرقانونی.
- سوءاستفاده از رسانههای اجتماعی (Social Engineering): تلاش برای ترغیب افراد به انجام اقدامات خاص به وسیله فریب و مهندسی اجتماعی را شامل می شود. مجازات انتشار چت، اسکرین شات، عکس و فیلم خصوصی در فضای مجازیبراساس قانون کشور تعیین می شود.
انواع جرایم سایبری در ایران
بهطور کلی انواع جرایم رایانه ای در ایران شامل موارد زیر میشوند:
- جعل رایانه ای
- جاسوسی رایانه ای و سرقت نرم افزار
- نشر اکاذیب و هتک حیثیت
- جرایم مرتبط با رایانه علیه حقوق شهروندان
- شنود غیرمجاز محتوای ارتباطات غیر عمومی
- انتشار، تولید و یا در دسترس قرار دادن گذرواژه یا دادههایی که دسترسی به آنها غیرمجاز است
- سرقت خدمات
- مزاحمت اینترنتی
- توهین به مقدسات مذهبی در فضای مجازی
- انتشار محتویات مبتذل و مستهجن
- خرابکاری رایانهای
- دسترسی یافتن غیر مجاز به دستگاههای پردازش داده
- و …
بر اساس قانون ۲۵ جرایم رایانه ای اگر شخصی به برخی از انواع جرایم سایبری بالا اقدام کند، از ۹۱ روز تا یک سال به حبس محکوم شده و باید جریمه نقدی از ۵ تا ۲۰ میلیون ریال پرداخت کند. همچنین با نگاه به ماده ۲۹ قانون جرائم رایانه ای، رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم است ولی در صورتیکه برای انواع جرائم سایبری که گزارش میشوند، محل دقیق وقوع جرم مشخص نشده باشد، تحقیقات اولیه باید در دادسرای محل گزارش جرم، صورت گیرد و پس از آن دادگاه مربوطه نتیجه و رای را اعلام و مجازات انواع جرایم رایانه ای را تعیین میکند.
موارد مجازات جرایم رایانه ای بر اساس قانون ۲۵
بر اساس قانون ۲۵ جرایم رایانهای هرکسی که اقدام به یکی از افعال زیر کند مجازات می شود. مجازات آن از نودویک روز تا یک سال محکوم به حبس میشود و در ادامه باید جرایم نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال را پرداخت نماید. این موارد از قبیل زیر است:
- دسترسی غیرمجاز به داده سامانههای رایانهای و مخابراتی
- شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانههای رایانهای یا مخابراتی یا امواج مغناطیسی یا نوری
- جاسوسی رایانهای
- جعل رایانهای
- تخریب و اخلال در دادهها یا سامانههای رایانهای و مخابراتی
- سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه
- انواع جرایم رایانهای علیه عفت و اخلاق عمومی
- هتک حیثیت و نشر اکاذیب
- تولید، انتشار یا در دسترس قرار دادن یا معامله دادهها، نرمافزارها یا هر نوع ابزار الکترونیکی
در ماده ۱۲ و ۱۳ جرایم رایانهای و سرقتهای رایانهای آمده است که:
هرکس بهطور غیرمجاز دادههای متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین دادهها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از یک تا بیست میلیون ریال و در غیر این صورت به حبس از نودویک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد (ماده ۱۲).
هرکس بهطور غیرمجاز از سیستمهای رایانهای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل واردکردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن دادهها یا مختل کردن سیستم وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد (ماده ۱۳).
شنود غیرمجاز
هر کس به طور غیرمجاز، محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی در سامانههای رایانهای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند.
جاسوسی رایانهای
هر کس به طور غیرمجاز، نسبت به داده های سری در حال انتقال یا ذخیر شده در سامانه های رایانهای یا مخابراتی یا حامل های داده مرتکب اعمال زیر شود:
- دسترسی به داده های مذکور با تحصیل آنها با شنود محتوای سری در حال انتقال؛
- در دسترس قرار دادن داده های مذکور برای اشخاص فاقد صلاحیت؛
- افشاء یا در دسترس قراردادن داده های مذکور برای دولت، سازمان، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان آنها.
-
ADL724.COM
DAD724.COM
VAKIL724.COM
داده های سری: داده هایی که افشای آنها به امنیت کشور یا منافع ملی لطمه میزند.
جرایم رایانه ای علیه صحت و تمامیت داده ها و سامانه های رایانه ای و مخابراتی
جعل رایانه ای: هر کس به طور غیر مجاز، مرتکب اعمال زیر شود، عملش جعل رایانه ای محسوب می شود:
الف) تغییر یا ایجاد داده های قابل استناد، ایجاد یا وارد کردن متقابلانه داده به آنها؛
ب) تغییر داده ها با علائم موجود در کارت های حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا تراشه ها با ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده ها یا علائم به آنها.
تخریب و اخلال در داده ها یا سامانه جرایم رایانه ای و مخابراتی
- هر کس به طور غیرمجاز، داده های دیگری را از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده، حذف یا تخریب و یا مختل یا غیر قابل پردازش کند.
- هرکس به طور غیرمجاز، با اعمالی از قبیل وارد کردن، پخش، حذف کردن، متوقف کردن ،دستکاری یا تخریب داده ها با امواج الکترومغناطیسی یا نوری، سامانه های رایانه ای یا مخابراتی دیگری را از کار بیندازد یا کارکرد آنها را مختل کند.
- هر کس به طور غیرمجاز، با اعمالی از قبیل مخفی کردن داده ها، تغییر گذرواژه یا رمزنگاری داده ها، مانع دسترسی اشخاص به داده ها یا سامانه های رایانه ای یا مخابراتی شود.
سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه
در سرقت رایانه ای، هرکس به طور غیرمجاز، داده های متعلق به دیگری را برباید، خواه عین داده ها در اختیار صاحب آن باشد، خواه نباشد.
کلاهبرداری مرتبط با رایانه یا جرایم یارانه ای : هرکس به طور غیرمجاز، از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی، از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه، وجه، مال، منفعت یا خدمات با امتیازات مالی، برای خود یا دیگری تحصیل کند.
جرایم رایانه ای
چنانچه جرم رایانه ای در محلی کشف یا گزارش شود، اما محل وقوع آن مشخص نباشد، دادسرای محل کشف مکلف است، تحقیقات مقدماتی را انجام دهد، چنانچه محل وقوع جرم مشخص نشود، دادسرا پس از اتمام تحقیقات، مبادرت به صدور قرار می کند و دادگاه مربوط نیز رأی مقتضی صادر خواهد کرد.
رسیدگی به جرایم رایانه ای در دسترس قرار دادن داده های سری ذخیره شده در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی برای دولت بیگانه، تحت عنوان جاسوسی رایانه ای در صلاحیت دادگاه انقلاب است.
اگر کسی با استفاده از رایانه، اقدام به تغییر داده های موجود در سامانه رایانه ای کند، جعل رایانه ای است که در صلاحیت دادگاه عموم میباشد.
جرایم رایانه ای همانند سایر جرایم محل وقوع جرم، تعیین کننده صلاحیت محلی مرجع رسیدگی است.
داده های ترافیک، هرگونه داده ای است که سامانه رایانه ای در زنجیره ارتباطات رایانه ای و مخابراتی تولید می کنند تا امکان ردیابی آنها از مبدأ تا مقصد وجود داشته باشد.
در شرایط فوری همچون خطر از بین رفتن داده های رایانهای ذخیره شده، ضابطین قضایی می توانند راساً دستور حفظ را صادر و مراتب را حداکثر تا ۲۴ ساعت به اطلاع مقام قضایی برسانند.
مقام قضایی حداکثر برای سه ماه می تواند، دستور حفاظت از داده ها را صادر کند، در صورت لزوم مدت زمان حفاظت از داده ها با دستور وی قابل تمدید است.
تفتیش و توقیف داده ها یا سامانه های رایانه ای و مخابراتی به موجب دستور قضائی و در مواردی به عمل می آید که ظن قوی به کشف جرم یا شناسایی متهم یا ادله جرم وجود داشته باشد.
مجازات جرائم رایانه ای
جرایم رایانه ای مانند هر جرم دیگری مجازاتی را به دنبال دارد. این مجازات در چارچوب قوانین جرایم رایانه ای به شرح زیر بیان شده است:
- مطابق ماده ۷۲۹ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به طور غیرمجاز به داده ها یا سامانه های رایانه ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده است، دسترسی یابد، به نود و یک روز تا یک سال حبس یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال تا ۸۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۳۰ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به طور غیرمجاز، محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی در سامانه ای رایانه ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به شش ماه تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۲۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال تا ۱۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۳۲ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به قصد دسترسی به داده های سری، موضوع ماده (۳) این قانون، تدابیر امنیتی سامانه های جرایم رایانه ای یا مخابراتی را نقض کند، به شش ماه تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۲۵/۰۰۰/۰۰ تا ۱۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۳۶ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به طور غیرمجاز، داده های دیگری را از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده، حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش کند، به شش ماه تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۲۵/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۳۸ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به طور غیرمجاز با اعمالی از قبیل مخفی کردن داده ها، تغییر گذر واژه یا رمزنگاری داده ها مانع دسترسی اشخاص مجاز به داده ها یا سامانه های رایانه ای یا مخابراتی شود، به ۹۱ روز تا یک سال حبس یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ تا ۸۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۴۰ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به طور غیرمجاز داده های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده ها در اختیار صاحب آن باشد، به جزای نقدی از ۶/۰۰۰/۰۰ تا ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال و در غیر این صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰ تا ۸۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۴۱ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به طور غیرمجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به یک تا پنج سال حبس یا جزای نقدی از ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ تا ۲۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۴۲ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده، محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگه داری کند، به ۹۱ روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۱۵/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰۰/۰۰۰/۱۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
تبصره ۱- ارتکاب اعمال فوق درخصوص محتویات مبتذل، موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازات های فوق می شود.
محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می گردد که دارای صحنه ها و صور قبیحه باشد.
تبصره ۲- هرگاه محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به ۵/۰۰۰/۰۰۰ تا ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
تبصره ۳- چنانچه مرتکب، اعمال مذکور در این ماده را حرفه خود قرار داده باشد، یا به طور سازمان یافته مرتکب شود، چنانچه مفسد فی الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.
ADL724.COM
DAD724.COM
VAKIL724.COM
تبصره ۴- محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی اطلاق می شود که بیانگر، برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.
- مطابق ماده ۷۴۴ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به سامانههای رایانه ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر شخص دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به ۹۱ روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۱۵/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۴۵ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او، جز در موارد قانونی منتشر کند، یا دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به ۹۱ روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد»؛
- مطابق ماده ۷۴۶ قوانین جرایم رایانه ای: «هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، راساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت، به ۹۱ روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی از ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
ا.نیکزاد