اعاده دادرسی حقوقی رسیدگی مجدد به حکم قطعی دادگاه به دلیل کشف دلایل جدید یا وقوع اشتباه مؤثر در دادرسی است.جهت رزرو وقت مشاوره با شماره ۰۹۱۲۸۳۹۴۴۸۳ تماس حاصل فرمائید.
بطور خلاصه :
اعاده دادرسی حقوقی یکی از طرق فوقالعاده اعتراض به احکام قطعی دادگاهها در نظام دادرسی ایران است که با هدف اصلاح یا ابطال حکمی که برخلاف واقع یا قانون صادر شده، مورد استفاده قرار میگیرد. این نهاد حقوقی زمانی به کار میرود که پس از قطعیت حکم، دلایل یا مدارکی کشف شود یا شرایطی پدید آید که نشان دهد رأی صادره بر پایه اشتباه مؤثر، تقلب، یا عدم رعایت اصول دادرسی صحیح صادر شده است.
جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :
۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲
۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲
۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
تعریف:
اعاده دادرسی حقوقی، عبارت است از «درخواست رسیدگی مجدد به دعوای حقوقی که حکم آن به صورت قطعی صادر شده، به دلیل وجود جهات قانونی خاص که ممکن است بر صحت رأی تأثیر گذاشته باشد».
اعاده دادرسی در امور حقوقی در مواد ۴۲۶ تا ۴۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران مورد بحث قرار گرفته است.
اهداف اعاده دادرسی:
-
تضمین عدالت قضایی
-
جبران اشتباهات فاحش و مؤثر در دادرسی
-
اعتمادسازی در روند قضایی و حفظ حقوق اشخاص
جهات اعاده دادرسی (طبق ماده ۴۲۶ ق.آ.د.م):
برخی از مهمترین جهات عبارتاند از:
-
تقلب یکی از طرفین دعوا در جریان دادرسی که در رأی دادگاه مؤثر بوده باشد.
-
کشف اسناد جدید که حاکی از بیاعتباری اسناد قبلی یا اثبات ادعای طرف مقابل باشد.
-
مغایرت مفاد دو حکم قطعی نسبت به یک موضوع و اصحاب دعوای واحد.
-
صدور حکم بر اساس اسناد مجعول که جعلی بودن آنها اثبات شده باشد.
-
وجود اشتباه فاحش و مؤثر قاضی در صدور حکم.
مهلت درخواست اعاده دادرسی:
-
در صورتی که جهات اعاده دادرسی معلوم باشند (مانند صدور حکم بر اساس سند مجعول): ۲۰ روز از تاریخ اطلاع از جهت اعاده.
-
در مواردی که جهت اعاده دادرسی به تازگی کشف شود: ۲۰ روز از تاریخ کشف.
برای اشخاص مقیم خارج از کشور این مهلت دو ماه است.
مرجع صالح برای رسیدگی:
درخواست اعاده دادرسی باید نزد دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده تقدیم شود.
نتیجه احتمالی اعاده دادرسی:
در صورت پذیرش، دادگاه وارد رسیدگی مجدد میشود. نتیجه ممکن است:
-
تأیید حکم پیشین
-
نقض حکم پیشین و صدور رأی جدید
اعاده دادرسی ابزاری استثنایی است که تنها در شرایط خاص و با اثبات جهات قانونی آن امکانپذیر است. این نهاد برخلاف تجدیدنظرخواهی، تنها در موارد محدود و با دلایل خاص پذیرفته میشود و به عنوان تضمینی برای تحقق عدالت در نظام قضایی عمل میکند.
مهلت :
مهلت اعاده دادرسی حقوقی به چه معناست؟
مهلت اعاده دادرسی حقوقی به مدت زمانی گفته میشود که قانون برای طرح درخواست اعاده دادرسی پس از قطعیت حکم در نظر گرفته است. اگر شخص ذینفع در این مدت قانونی درخواست خود را به دادگاه تقدیم نکند، حق او برای استفاده از این روش فوقالعاده اعتراض از بین میرود.
مدت زمان قانونی برای اعاده دادرسی:
طبق ماده ۴۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی، مدت مهلت برای درخواست اعاده دادرسی به شرح زیر است:
-
در مواردی که جهت اعاده دادرسی در رأی دادگاه قید شده و برای طرفین روشن است (مانند صدور حکم بر اساس سند مجعول یا شهادت دروغ)،
۲۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی برای اشخاص مقیم ایران.
دو ماه برای اشخاص مقیم خارج از کشور. -
در مواردی که جهت اعاده دادرسی بعداً کشف شود (مثل کشف سند جدید یا اثبات تقلب)،
۲۰ روز از تاریخ کشف جهت اعاده دادرسی برای مقیمان ایران.
دو ماه از تاریخ کشف برای افراد مقیم خارج.
مهلتها قابل تمدید نیستند مگر در موارد عذر موجه قانونی (مثل بیماری، حوادث قهری یا موانع قانونی). در این صورت فرد میتواند با اثبات عذر خود، درخواست اعاده را پس از رفع مانع مطرح کند.
مدارک لازم برای اعاده دادرسی چیست ؟
برای طرح اعاده دادرسی حقوقی، باید مدارک مشخصی را به دادگاه ارائه دهید تا بتوانید اثبات کنید که یکی از جهات قانونی اعاده وجود دارد. این مدارک به شرح زیر هستند:
-
دادخواست اعاده دادرسی:
باید در فرم مخصوص تنظیم شده باشد و شامل مشخصات کامل طرفین، مشخصات رأی مورد اعتراض، توضیح دقیق دلیل درخواست اعاده دادرسی و استناد به ماده قانونی مربوطه (ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی) باشد. -
رأی قطعی دادگاه:
نسخهای از حکم یا قراری که نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی دارید. -
مدارک و مستندات اثباتی:
بسته به دلیل اعاده دادرسی، باید مدارکی را ضمیمه کنید. مثلاً:-
اگر دلیل شما کشف سند جدید است، باید اصل یا کپی معتبر سند تازه کشفشده را ارائه دهید.
-
اگر مدعی هستید که سند قبلی جعلی بوده، باید حکم قطعی دادگاه کیفری مبنی بر جعلیت آن سند را ارائه دهید.
-
اگر ادعا میکنید شهادت دروغ باعث صدور حکم شده، باید حکم قطعی دادگاه کیفری مبنی بر دروغ بودن شهادت را ارائه کنید.
-
برای اثبات تقلب یا اشتباه مؤثر قاضی، باید دلایل و شواهد کافی و مکتوب ارائه دهید.
-
-
مدارک هویتی:
مانند کارت ملی یا شناسنامه متقاضی (یا وکیل)، و در صورت داشتن وکیل، وکالتنامه رسمی. -
رسید پرداخت هزینه دادرسی:
پرداخت هزینه قانونی طرح دعوا الزامی است و رسید آن باید به دادخواست ضمیمه شود.
در مجموع، اثبات جهت قانونی اعاده دادرسی نیازمند مدارک قوی و مستدل است، چون این روش، یک راه فوقالعاده و استثنایی در اعتراض به احکام قطعی محسوب میشود.
ماده ۴۷۷
چنانچه رئیس قوه قضائیه رأی قطعی صادره از مراجع قضائی را خلاف بیّن شرع تشخیص دهد، خود یا به تقاضای محکومٌعلیه، رئیس دیوان عالی کشور، یا دادستان کل کشور، میتواند پرونده را به «دیوان عالی کشور» ارسال کند تا در یکی از شعب دیوان عالی کشور موضوع مجددًا بررسی و رأی قطعی قبلی نقض یا ابرام شود.
تفسیر ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری نشاندهنده یکی از راههای فوقالعاده و استثنایی اعتراض به احکام قطعی کیفری است. این ماده برای زمانی طراحی شده که تمام مراحل عادی رسیدگی و اعتراض به پایان رسیده و حکم قطعی شده، اما هنوز احتمال وجود یک اشتباه فاحش و شرعی در رأی وجود دارد.
در ادامه، این ماده را به صورت بندبهبند تفسیر میکنم:
«چنانچه رئیس قوه قضائیه رأی قطعی صادره از مراجع قضائی را خلاف بیّن شرع تشخیص دهد…»
-
منظور از رأی قطعی، حکمی است که دیگر قابل تجدیدنظر یا فرجامخواهی نیست.
-
خلاف بیّن شرع یعنی رأیی که آشکارا با یکی از اصول و احکام مسلم و قطعی شرعی (نه تفسیری یا اجتهادی) مغایرت داشته باشد.
-
تشخیص این امر صرفاً در صلاحیت رئیس قوه قضائیه است و هیچ مرجع دیگری حق تصمیمگیری در این مورد را ندارد.
«…خود یا به تقاضای محکومعلیه، رئیس دیوان عالی کشور، یا دادستان کل کشور…»
-
درخواست اعمال ماده ۴۷۷ میتواند از سوی یکی از این افراد به رئیس قوه قضائیه ارائه شود:
-
محکومعلیه (یعنی کسی که علیه او حکم صادر شده)
-
رئیس دیوان عالی کشور
-
دادستان کل کشور
-
-
یا اینکه رئیس قوه قضائیه رأساً و بدون درخواست قبلی وارد عمل شود.
«…میتواند پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال کند تا در یکی از شعب دیوان عالی کشور موضوع مجددًا بررسی…»
-
اگر رئیس قوه قضائیه تشخیص دهد که رأی قطعاً خلاف شرع بیّن است، پرونده را برای رسیدگی مجدد به یکی از شعب دیوان عالی کشور ارجاع میدهد.
-
این بررسی فقط برای تأیید یا رد آن تشخیص است، نه رسیدگی مجدد به کل پرونده مانند تجدیدنظر.
«…و رأی قطعی قبلی نقض یا ابرام شود.»
-
پس از بررسی، شعبه دیوان عالی کشور میتواند:
-
رأی قبلی را نقض کند (یعنی آن را باطل کند)
-
یا آن را ابرام کند (یعنی تأیید نماید)
-
نکات مهم تفسیری:
-
این ماده بیشتر در پروندههای کیفری مهم و سنگین مانند اعدام، حبسهای طویلالمدت، یا احکام حساس کاربرد دارد.
-
فرایند رسیدگی تحت این ماده زمانبر و دارای پیچیدگیهای خاصی است.
-
تقاضا برای اعمال ماده ۴۷۷ معمولاً باید همراه با استدلال فقهی یا شرعی قوی باشد.
-
آرایی که توسط دیوان عالی کشور در اجرای ماده ۴۷۷ نقض یا ابرام میشوند، دارای اعتبار بالای قضایی هستند.
اعاده دادرسی حقوقی
کاربرد این ماده در دیوان :
کاربرد ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری در دیوان عالی کشور بسیار مهم و ویژه است، زیرا این ماده یک طریق فوقالعاده اعتراضی برای بازنگری در احکام قطعی کیفری به دلایل شرعی محسوب میشود. دیوان عالی کشور در این فرآیند نقش اساسی دارد. در ادامه، این کاربرد را بهصورت دقیق و مرحلهبهمرحله شرح میدهم:
جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :
۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲
۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲
۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
۱. هدف از ماده ۴۷۷ چیست؟
هدف اصلی ماده ۴۷۷، اصلاح یا نقض آرای قطعیای است که خلاف بیّن شرع صادر شدهاند. به عبارت دیگر، این ماده برای جلوگیری از اجرای احکامی طراحی شده که ممکن است به اشتباه، مغایر با اصول مسلم شرعی باشند.
۲. نقش دیوان عالی کشور در اجرای ماده ۴۷۷:
الف) بررسی مجدد رأی قطعی
پس از اینکه رئیس قوه قضائیه تشخیص دهد رأیی خلاف بیّن شرع است و دستور بازنگری دهد، پرونده به یکی از شعب دیوان عالی کشور ارسال میشود تا مورد بررسی مجدد قرار گیرد.
ب) رسیدگی دوباره اما محدود
دیوان عالی کشور در این مرحله:
-
تمام محتویات پرونده قبلی را بررسی میکند.
-
به ویژه از نظر مبانی شرعی رأی، آن را تحلیل میکند.
-
صرفاً رأی را از حیث «خلاف بیّن شرع» بودن میسنجد، نه از نظر نقض شکلی یا اختلاف نظر قضایی.
ج) صدور تصمیم نهایی
شعبه دیوان عالی کشور پس از بررسی، یکی از دو تصمیم زیر را میگیرد:
-
ابرام رأی قبلی (در صورتی که آن را منطبق با شرع بداند)
-
نقض رأی قبلی (اگر خلاف بیّن شرع تشخیص دهد)
در صورت نقض رأی، پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه صالح ارجاع داده میشود.
۳. ویژگیهای خاص این فرآیند در دیوان عالی کشور
-
رسیدگی شکلی و محدود است و تمرکز آن بر جنبه شرعی رأی است.
-
برخلاف سایر فرآیندهای دیوان، نیازی به طرح دعوا از ابتدا توسط طرفین نیست.
-
دیوان نقش بازنگر و ناظر بر رعایت موازین شرعی در آراء قطعی را ایفا میکند.
-
این رسیدگی معمولاً توسط قضات مجرب و مسلط به فقه و شرع انجام میشود.
۴. اهمیت کاربرد ماده ۴۷۷ در دیوان عالی
-
نقش نهایی در تصحیح اشتباهات فاحش شرعی در آرای قطعی دارد.
-
تضمینی برای عدالت شرعی در نظام کیفری است.
-
یکی از ابزارهای محدود ولی مهم برای جلوگیری از اجرای احکام اشتباه و جبران نهایی ظلم احتمالی است
جهات اعاده دادرسی حقوقی:
جهات اعاده دادرسی حقوقی به دلایل مشخص و محدودی گفته میشود که در صورت وجود آنها، میتوان نسبت به حکم قطعی درخواست اعاده دادرسی داد. این جهات به صورت حصری در ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شدهاند، و خارج از این موارد نمیتوان از اعاده دادرسی استفاده کرد.
در ادامه، هر یک از جهات هفتگانه اعاده دادرسی را با توضیح مختصر معرفی میکنم:
۱. تقلب یکی از طرفین دعوا در جریان دادرسی
اگر یکی از طرفین با اقدامات متقلبانه (مثلاً پنهان کردن حقیقت یا ارائه مدارک جعلی) رأی به نفع خود گرفته باشد، طرف مقابل میتواند با اثبات این تقلب، درخواست اعاده دادرسی کند.
مثال: طرفی سند جعلی ارائه داده و بعداً تقلب او اثبات شده است.
۲. استفاده از اسناد مجعول یا جعلی
اگر رأی دادگاه بر مبنای سندی صادر شده باشد که بعداً جعلی بودن آن اثبات شود (با حکم قطعی کیفری یا نظر کارشناس رسمی)، این موضوع جهت قانونی اعاده دادرسی است.
تفاوت این مورد با مورد قبل در آن است که اینجا جعل سند محور اصلی است، نه مطلق تقلب.
۳. کشف اسناد جدید که اثباتکننده حق طرف باشد
اگر پس از صدور حکم، سند یا مدرکی جدید به دست آید که قبلاً در اختیار خواهان نبوده و وجود آن میتوانست بر نتیجه رأی تأثیر بگذارد، اعاده دادرسی امکانپذیر است.
مثال: سند مالکیت واقعی بعد از صدور رأی پیدا شود.
۴. متناقض بودن مفاد دو حکم قطعی درباره یک موضوع
اگر دو حکم قطعی متضاد درباره یک دعوا با اصحاب دعوای واحد صادر شده باشد، یکی از طرفین میتواند به استناد این تضاد، اعاده دادرسی بخواهد.
مثال: یک بار حکم به محکومیت و بار دیگر حکم به برائت در مورد یک قرارداد معین داده شده باشد.
۵. قاضی به اشتباه خود در صدور حکم اقرار کند
اگر قاضی صادرکننده رأی رسماً و کتبی به اشتباه فاحش خود در صدور حکم اقرار کند و این اشتباه در سرنوشت دعوا مؤثر بوده باشد، این موضوع از جهات اعاده دادرسی است.
این مورد بسیار نادر است.
اعاده دادرسی حقوقی
۶. حکم دادگاه ناشی از تقلّب یا حیله طرف مقابل باشد
اگر طرف مقابل از ترفند، حیله یا فریب برای صدور رأی به نفع خود استفاده کرده باشد، مانند مخفی نگه داشتن اطلاعات مهم یا جعل موقعیت خود، این عمل موجب درخواست اعاده دادرسی میشود.
۷. حکم صادرشده خلاف بین قانون باشد
اگر رأی قطعی بر خلاف صریح و آشکار قانون صادر شده باشد (نه تفسیرپذیر یا قابل اختلاف)، این موضوع از جهات اعاده دادرسی است.
مثال: دادگاه حکمی داده که برخلاف نص قانون مدنی یا آیین دادرسی است.
برای موفقیت در اعاده دادرسی، صرف ادعا کافی نیست؛ باید دلایل مستند، قابل اثبات و مؤثر برای وجود هر یک از این جهات ارائه شود. دادگاه تنها در صورت احراز صحت این جهات وارد رسیدگی مجدد میشود.
جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :
۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲
۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲
۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲
اعاده دادرسی حقوقی
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید