تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری مربوط به حقوحقوق فردی و جبران خسارت است در حالیکه دعاوی کیفری به جرم و..مربوط میشود.جهت رزرو وقت مشاوره با شماره ۰۹۱۲۸۳۹۴۴۸۳ تماس حاصل فرمائید
دعاوی حقوقی :
دعاوی حقوقی به اختلافات و مسائل حقوقی بین افراد، شرکتها، یا سازمانها اشاره دارد که نیاز به بررسی و حلوفصل از طریق مراجع قضایی یا داوری دارند. این دعاوی میتوانند طیف گستردهای از موضوعات را شامل شوند، از جمله قراردادها، مالکیت، مسئولیت مدنی، دعاوی خانوادگی، و امور کیفری.
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
در کل، دعاوی حقوقی بر اساس نوع اختلاف به دستههای مختلفی تقسیم میشوند، مانند:
دعاوی حقوقی مدنی (مانند اختلافات مربوط به املاک، قراردادها و خسارات)
دعاوی کیفری (مثل جرایمی مانند سرقت، کلاهبرداری و ضربوجرح)
دعاوی تجاری (مرتبط با فعالیتهای اقتصادی و شرکتها)
دعاوی خانوادگی (مانند طلاق، حضانت کودکان و ارث)
هر نوع دعوی نیاز به مدارک و ادله مناسب دارد و معمولاً وکلای حقوقی نقش مهمی در ارائه دفاع یا طرح دعوی ایفا میکنند.
دعوای کیفری چیست؟
دعوی کیفری به دعوایی گفته میشود که در آن شخصی به ارتکاب جرم (مثل سرقت، کلاهبرداری، قتل یا ضربوجرح) متهم شده و هدف آن، تعقیب، رسیدگی و مجازات مجرم برای حفظ نظم عمومی و حقوق جامعه است. در این نوع دعاوی، معمولاً دادستان به نمایندگی از جامعه وارد عمل میشود.
انواع دعوای حقوقی :
انواع دعوای حقوقی در نظام حقوقی ایران بسیار متنوع است و بسته به موضوع و ماهیت اختلاف، دستهبندی میشود. در ادامه مهمترین انواع دعاوی حقوقی را معرفی میکنم:
۱. دعاوی مالی
دعاویای که موضوع آن دارای ارزش مالی و قابل تقویم به پول است. مانند:
مطالبه وجه چک، سفته یا رسید عادی
مطالبه مهریه
مطالبه خسارت
مطالبه اجرتالمثل
دعوای استرداد (پسگرفتن) مال یا وجه
۲. دعاوی غیرمالی
دعاویای که مستقیماً ارزش مالی ندارند و به حقوق شخصی یا خانوادگی مربوط میشوند. مانند:
اثبات نسب (مثلاً اثبات رابطه پدر و فرزندی)
تغییر نام یا نام خانوادگی
فسخ یا ابطال قرارداد
الزام به انجام تعهد
تنفیذ قرارداد
۳. دعاوی خانواده (از زیرمجموعه دعاوی غیرمالی و مالی)
در دادگاه خانواده رسیدگی میشود و شامل:
طلاق (توافقی، یکطرفه، رجعی و بائن)
مطالبه مهریه و نفقه
حضانت و ملاقات فرزند
اثبات یا نفی نسب
ازدواج مجدد
تمکین یا نشوز
۴. دعاوی ملکی
مربوط به املاک، اراضی، مالکیت یا تصرف است. مانند:
دعوای تخلیه ید (برای مستأجر یا متصرف)
افراز و تقسیم ملک مشاع
دعوای خلع ید (رفع تصرف غیرقانونی)
دعوای الزام به تنظیم سند رسمی
دعوای تصرف عدوانی یا ممانعت از حق
۵. دعاوی قراردادی
ناشی از اختلاف در اجرای قرارداد بین طرفین است. مانند:
فسخ یا ابطال قرارداد
مطالبه خسارت ناشی از عدم اجرای قرارداد
الزام به انجام تعهد قراردادی
الزام به تنظیم سند بر اساس قولنامه
۶. دعاوی تجاری (ویژه بازرگانان و شرکتها)
شامل موارد حقوقی در روابط تجاری و بازرگانی است:
مطالبه وجه ناشی از معاملات تجاری
ورشکستگی
اختلافات بین شرکاء
دعاوی مربوط به اسناد تجاری (چک، سفته و برات)
۷. دعاوی مربوط به ارث و وصیت
تقسیم ترکه
مطالبه سهمالارث
اجرای وصیتنامه
اثبات یا ابطال وصیت
تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری :
تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری در ماهیت اختلاف، اهداف رسیدگی، طرفهای درگیر، و نحوه اجرای احکام است. در ادامه، به بررسی این تفاوتها پرداختهایم:
۱. ماهیت دعوی
دعوای حقوقی: مربوط به اختلافات میان افراد یا نهادها بر سر حقوق و تعهدات قانونی مانند قراردادها، مالکیت، یا مسئولیت مدنی است. در این نوع دعاوی، شاکی به دنبال احقاق حق و جبران خسارت است.
دعوای کیفری: مربوط به جرایمی است که نظم عمومی را مختل میکنند، مانند سرقت، کلاهبرداری، ضربوجرح، و قتل. هدف این دعاوی مجازات متهم و حفظ امنیت جامعه است.
۲. طرفهای درگیر
دعوای حقوقی: طرفین اختلاف معمولاً افراد، شرکتها یا نهادهای خصوصی هستند که در چارچوب قوانین مدنی طرح دعوی میکنند.
دعوای کیفری: شاکی میتواند یک فرد باشد، اما در اغلب موارد، دادستان به نمایندگی از دولت، جرم را پیگیری میکند تا متهم تحت تعقیب قرار گیرد.
۳. نحوه رسیدگی
دعوای حقوقی: رسیدگی در دادگاههای حقوقی انجام میشود و معمولاً به مصالحه و صدور حکم برای جبران خسارت منتهی میشود.
دعوای کیفری: دادگاه کیفری پس از بررسی شواهد و دفاعیات، حکم به مجازات متهم صادر میکند، که میتواند شامل حبس، جریمه نقدی، یا اقدامات اصلاحی باشد.
۴. بار اثبات دعوی
دعوای حقوقی: خواهان باید اثبات کند که حقوق او نقض شده و متحمل خسارت شده است. معیار اثبات معمولاً «رجحان دلایل» است.
دعوای کیفری: بار اثبات بر دادستان است و باید ثابت کند که متهم با «یقین قضایی» مرتکب جرم شده است، چراکه مجازاتهای کیفری سنگینتر هستند.
۵. نتیجه و اجرای حکم
دعوای حقوقی: در صورت اثبات دعوی، دادگاه متهم را به پرداخت خسارت، اجرای قرارداد، یا احقاق حق ملزم میکند.
دعوای کیفری: در صورت محکومیت، مجازاتهایی مانند زندان، جریمه، یا اقدامات اصلاحی اعمال میشود.
در مجموع، دعوای حقوقی بیشتر بر احقاق حق و جبران خسارت تمرکز دارد، در حالی که دعوای کیفری به دنبال مجازات فرد خاطی و تأمین امنیت اجتماعی است
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
مثال :
برای درک بهتر تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری، چند مثال واقعی از هر کدام ارائه میکنم:
۱. مثالهایی از دعاوی حقوقی
اختلاف بر سر مالکیت ملک: فردی مدعی مالکیت یک زمین است، اما سند رسمی آن به نام شخص دیگری ثبت شده است. او در دادگاه حقوقی اقامه دعوی میکند تا مالکیت خود را اثبات کند.
فسخ قرارداد اجاره: مستأجر قرارداد اجاره را زودتر از موعد فسخ میکند، اما صاحبخانه ادعا میکند که باید مبلغی به عنوان خسارت پرداخت کند. این پرونده در دادگاه حقوقی بررسی میشود.
مطالبه مهریه: زنی پس از طلاق، برای دریافت مهریه خود از همسر سابقش دعوی حقوقی مطرح میکند تا دادگاه او را ملزم به پرداخت کند.
۲. مثالهایی از دعاوی کیفری
سرقت: فردی متهم به دزدیدن گوشی همراه شخص دیگری در یک مکان عمومی میشود. شکایت کیفری ثبت شده و پس از بررسی شواهد، دادگاه مجازات مناسب را تعیین میکند.
کلاهبرداری: شخصی با فریب دیگران، از طریق وعده سرمایهگذاری جعلی، مبلغ زیادی از چندین نفر دریافت کرده و سپس ناپدید شده است. این جرم کیفری تحت پیگرد قانونی قرار میگیرد.
ضربوجرح: دو نفر در خیابان با یکدیگر درگیر شدهاند و یکی از طرفین دچار آسیب جسمی شده است. فرد آسیبدیده شکایت کیفری تنظیم میکند و دادگاه بر اساس بررسی شواهد، مجازات متهم را تعیین میکند.
این مثالها نشان میدهند که دعاوی حقوقی معمولاً درباره اختلافات مدنی و مالی هستند، در حالی که دعاوی کیفری مربوط به جرایمی است که امنیت و نظم جامعه را تهدید میکنند.
انواع دعاوی کیفری :
انواع دعاوی کیفری بر اساس نوع جرم و نحوه رسیدگی به آنها در نظام حقوقی ایران به چند دسته اصلی تقسیم میشوند. در ادامه، مهمترین انواع دعاوی کیفری را توضیح میدهم:
۱. دعاوی کیفری علیه اشخاص
این دسته از جرایم به تمامیت جسمانی، حیثیت یا شخصیت افراد آسیب میزند:
قتل (عمد یا غیرعمد)
ضرب و جرح عمدی یا غیرعمدی
توهین، فحاشی و افترا
تهدید
آزار و اذیت یا مزاحمت برای اشخاص
۲. دعاوی کیفری علیه اموال و مالکیت
در این موارد، جرم نسبت به مال و دارایی دیگران رخ میدهد:
سرقت (عادی، مسلحانه، حدی و تعزیری)
کلاهبرداری
خیانت در امانت
تصرف عدوانی کیفری
تخریب اموال دیگران
۳. دعاوی کیفری علیه امنیت و آسایش عمومی
شامل جرایمی است که نظم و امنیت عمومی جامعه را به خطر میاندازد:
تشویش اذهان عمومی
اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور
تبلیغ علیه نظام
جرائم سایبری و هک
اخلال در نظم عمومی یا درگیری خیابانی
۴. جرایم اخلاقی و منافی عفت
جرایمی هستند که به عفت عمومی یا اخلاق آسیب میزنند:
زنا، لواط، تفخیذ، مساحقه
روابط نامشروع
تولید یا توزیع محتوای مستهجن
تشویق به فساد و فحشا
۵. جرایم مربوط به مواد مخدر
حمل، نگهداری، خرید، فروش یا توزیع مواد مخدر
تولید یا کشت مواد مخدر
قاچاق مواد مخدر
۶. جرایم اقتصادی
رشوهخواری
اختلاس
فرار مالیاتی
قاچاق ارز و کالا
پولشویی
۷. جرایم رایانهای و اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی
هک و نفوذ به سیستمها
توهین و نشر اکاذیب در فضای مجازی
نشر تصاویر خصوصی یا اطلاعات محرمانه
۸. دعاوی کیفری قابل گذشت و غیرقابل گذشت
قابل گذشت: فقط با شکایت شاکی خصوصی پیگیری میشود و با گذشت او پرونده مختومه میگردد (مثل توهین، ضرب ساده).
غیرقابل گذشت: حتی بدون شکایت شاکی، دادستان موظف به پیگیری است (مثل قتل، سرقت مسلحانه).
شکایت کیفری بهتر است یا حقوقی؟
پاسخ به این سؤال که «شکایت کیفری بهتر است یا حقوقی؟» بستگی به ماهیت موضوع، هدف شما و نوع دعوا دارد. هیچکدام بهطور مطلق “بهتر” نیست، اما در شرایط مختلف یکی ممکن است مؤثرتر یا سریعتر باشد. در ادامه تفاوت را توضیح میدهم:
شکایت کیفری بهتر است وقتی که:
طرف مقابل مرتکب جرم شده است (مثلاً سرقت، کلاهبرداری، ضربوجرح، تهدید، توهین و…).
میخواهید فشار قانونی بیشتری وارد کنید (زیرا مجازات کیفری مانند زندان و شلاق اثر روانی زیادی دارد).
قصد دارید پرونده سریعتر به نتیجه برسد (برخی پروندههای کیفری فوریت بیشتری دارند).
دنبال احقاق حق خود + مجازات شخص متخلف هستید.
مثال: اگر کسی با جعل سند پول شما را گرفته، شکایت کیفری برای کلاهبرداری میتواند هم پول را برگرداند و هم او را مجازات کند.
شکایت حقوقی بهتر است وقتی که:
موضوع فقط مطالبهی حق یا پول است (مثل مهریه، چک، قرارداد، خسارت و…) بدون اینکه جرم رخ داده باشد.
دنبال بازگرداندن مال یا اجرای تعهد هستید نه مجازات.
امکان اثبات جرم وجود ندارد ولی میتوانید حق خود را از راه مدنی مطالبه کنید.
موضوع قابل صلح یا مصالحه است و نمیخواهید با طرف مقابل تنش شدید ایجاد شود.
مثال: اگر کسی فقط بدهیاش را نمیدهد ولی کار مجرمانهای نکرده، بهتر است دادخواست حقوقی برای مطالبه وجه بدهید.
نکته مهم:
گاهی یک موضوع هم جنبه کیفری دارد و هم حقوقی. مثلاً در کلاهبرداری، میتوانید هم شکایت کیفری برای مجازات و هم دادخواست حقوقی برای مطالبه پول مطرح کنید.
نتیجه نهایی:
اگر هدف شما بازگشت حق و فشار قانونی قویتر است و امکان وقوع جرم وجود دارد، شکایت کیفری مناسبتر است.
اگر هدف فقط مطالبه حق مالی یا اجرای تعهد قراردادی است، شکایت حقوقی کافی است.
شکایت همزمان :
شکایت همزمان کیفری و حقوقی چیست؟
شکایت همزمان کیفری و حقوقی یعنی فرد زیاندیده، بهصورت همزمان یا در کنار هم، هم شکایت کیفری برای مجازات متهم و هم دادخواست حقوقی برای مطالبه حق یا جبران خسارت مطرح میکند.
این کار در مواردی انجام میشود که یک عمل، هم جرم است و هم باعث ضرر مالی شده است.
مثال ساده:
فرض کنید فردی با کلاهبرداری، از شما ۵۰۰ میلیون تومان پول گرفته و فرار کرده است:
شما میتوانید:
شکایت کیفری برای مجازات کلاهبردار (حبس، رد مال و …) در دادسرا مطرح کنید.
همزمان یا بعد از آن، دادخواست حقوقی برای مطالبه پول و خسارت تأخیر به دادگاه حقوقی بدهید.
مزایای شکایت همزمان:
پیگیری کاملتر: هم مجازات مجرم و هم بازگرداندن حق شما.
فشار روانی بیشتر روی متهم: احتمال بازگرداندن مال یا مصالحه بیشتر میشود.
حفظ همزمان حق کیفری و حقوقی: اگر فقط یک مسیر را بروید، ممکن است برخی حقوقتان از بین برود.
نکات مهم:
اولویت رسیدگی کیفری است:
اگر شکایت کیفری در حال رسیدگی باشد، دادگاه حقوقی ممکن است رسیدگی را تا صدور حکم کیفری متوقف کند (طبق ماده ۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی).
صدور حکم کیفری، دادگاه حقوقی را متأثر میکند:
مثلاً اگر در پرونده کیفری اثبات شود جرم اتفاق افتاده، دادگاه حقوقی هم با استناد به همان حکم، رأی به بازپرداخت وجه میدهد.
مرجع رسیدگی جداست:
شکایت کیفری: دادسرا و دادگاه کیفری
دادخواست حقوقی: دادگاه عمومی حقوقی
نیاز به تنظیم دو پرونده جداگانه است:
باید یک شکواییه کیفری و یک دادخواست حقوقی تنظیم شود.
نتیجهگیری:
اگر شخصی با عمل مجرمانه به شما خسارت مالی زده است، شکایت همزمان کیفری و حقوقی بهترین راه برای احقاق حق شماست.
این روش هم بازدارنده است، هم جبرانکننده.
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».