حقوق مسافران در سوانح هوایی

حقوق مسافران در سوانح هوایی شامل دریافت غرامت، حمایت‌های درمانی و روانی، و اطلاع‌رسانی شفاف از سوی شرکت هواپیمایی مطابق با قوانین داخلی و مقررات بین‌المللی است.جهت رزرو وقت مشاوره با شماره۰۹۱۲۸۳۹۴۴۸۳ تماس حاصل فرمایید

حقوق مسافران در سوانح هوایی شامل موارد زیر است:

غرامت مالی (برای آسیب‌های جانی، تأخیر یا لغو پرواز طبق کنوانسیون مونترال و قوانین داخلی).

    پوشش درمانی (هزینه‌های پزشکی و کمک‌های اولیه).

 

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

جبران خسارت بار و وسایل شخصی (تا سقف مشخص).

حق اطلاع‌رسانی (در مورد علت حادثه و اقدامات بعدی).

اسکان و تغذیه رایگان (در صورت تأخیر طولانی‌مدت).

حق شکایت و پیگیری قضایی (در صورت عدم پرداخت غرامت).

میزان غرامت بستگی به قوانین کشور مبدأ، مقصد و شرکت هواپیمایی دارد

حقوق مسافر در پروازهای خارجی، علاوه بر قوانین داخلی کشور مبدأ، تابع مقررات بین‌المللی و کنوانسیون‌هایی است که کشورها به آن ملحق شده‌اند. این حقوق برای حمایت از مسافران در برابر تخلفات شرکت‌های هواپیمایی تنظیم شده‌اند و دامنه گسترده‌تری نسبت به پروازهای داخلی دارند. در ادامه، مهم‌ترین حقوق مسافر در پروازهای بین‌المللی را برایت توضیح می‌دهم:
۱. کنوانسیون ورشو و مونترال

بسیاری از حقوق مسافران در پروازهای خارجی بر اساس این دو کنوانسیون بین‌المللی تنظیم شده‌اند:

کنوانسیون ورشو (۱۹۲۹): نخستین سند بین‌المللی برای تعیین مسئولیت شرکت‌های هواپیمایی.

کنوانسیون مونترال (۱۹۹۹): نسخه جدید و اصلاح‌شده‌ای از کنوانسیون ورشو که در بسیاری از کشورها (از جمله ایران) اجرا می‌شود.

مهم‌ترین حقوق مسافر در پروازهای بین‌المللی
۱. جبران خسارت در تأخیر یا لغو پرواز

اگر پرواز شما به تأخیر افتاد یا لغو شد، بسته به مدت تأخیر و شرایط، شرکت هواپیمایی موظف به ارائه موارد زیر است:

پذیرایی و غذا

محل استراحت یا هتل در تأخیرهای طولانی

امکان استرداد کامل وجه بلیت یا ارائه پرواز جایگزین

برخی شرکت‌ها (مخصوصاً اروپایی یا آمریکایی) موظف به پرداخت غرامت نقدی نیز هستند (مثلاً طبق مقررات اتحادیه اروپا، غرامت بین ۲۵۰ تا ۶۰۰ یورو بسته به مسافت و تأخیر است).

۲. مفقود یا آسیب دیدن چمدان‌ها

طبق کنوانسیون مونترال:

شرکت هواپیمایی در قبال مفقودی، تأخیر، یا آسیب‌دیدگی بار مسافر مسئول است.

غرامت قابل پرداخت برای بار گم‌شده یا آسیب‌دیده حدود ۱,۲۸۸ حق برداشت مخصوص (SDR) است (ارزی مشابه یورو، با نرخ متغیر).

۳. حق دریافت خدمات مناسب

در صورت بروز اختلال در پرواز، مسافر حق دارد:

با احترام و ادب با او رفتار شود.

اطلاعات دقیق و شفاف در مورد وضعیت پرواز، علت تأخیر، و راهکارهای جایگزین دریافت کند.

۴. حق تغییر برنامه پرواز

در صورت لغو پرواز یا عدم انجام آن توسط ایرلاین، مسافر حق دارد:

وجه خود را به طور کامل پس بگیرد.

پرواز دیگری در همان مسیر و کلاس دریافت کند.

در برخی موارد، حق تغییر تاریخ یا مسیر پرواز با هزینه شرکت هواپیمایی وجود دارد.

نکته مهم:

اگر پرواز شما در کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام شود یا از یک کشور اروپایی توسط یک ایرلاین اروپایی پرواز کنید، مشمول قوانین EC 261/2004 می‌شوید که از جامع‌ترین مقررات حمایت از حقوق مسافر در جهان است.
شکایت و پیگیری

در صورت تضییع حقوق، می‌توانید:

به سازمان هواپیمایی کشوری ایران (در پروازهای رفت یا برگشت از ایران) شکایت کنید.

به سازمان هواپیمایی کشور مقصد مراجعه کنید.

در موارد خاص، از شورای حل اختلاف فرودگاهی یا دادگاه محل اقامت شرکت هواپیمایی طرح دعوا نمایید.

حقوق مسافر در تأخیر پرواز از مهم‌ترین بخش‌های مقررات هوایی است. این حقوق بسته به نوع پرواز (داخلی یا خارجی)، مدت تأخیر و مبدأ و مقصد پرواز متفاوت است، اما به طور کلی مسافر در برابر تأخیر پرواز، دارای حق‌هایی مشخص است که در ادامه به‌طور کامل برایت شرح می‌دهم:
حقوق مسافر در صورت تأخیر پرواز (طبق مقررات ایران)

براساس «منشور حقوق مسافر» مصوب سازمان هواپیمایی کشوری:
تأخیر تا ۲ ساعت:

شرکت هواپیمایی موظف به اطلاع‌رسانی شفاف درباره علت تأخیر است.

در این بازه، هیچ نوع جبران خسارت مالی پیش‌بینی نشده است.

تأخیر ۲ تا ۴ ساعت:

شرکت موظف است به مسافران:

پذیرایی سبک ارائه دهد (نوشیدنی، کیک یا خوراکی مشابه).

شرایط استراحت در سالن انتظار یا سایر خدمات رفاهی را فراهم کند.

در صورت درخواست مسافر، امکان استرداد کامل وجه بلیت را فراهم نماید.

تأخیر بیش از ۴ ساعت:

مسافر می‌تواند یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب کند:

استرداد کامل وجه بلیت بدون کسر جریمه

تغییر تاریخ یا ساعت پرواز بدون پرداخت هزینه اضافی

دریافت بلیت پرواز جایگزین از همان یا شرکت هواپیمایی دیگر

شرکت هواپیمایی موظف به پذیرایی کامل (و حتی اسکان در صورت نیاز) است.

حقوق مسافر در تأخیر پرواز خارجی (بین‌المللی)

در پروازهای خارجی، حقوق مسافر بر اساس کنوانسیون مونترال یا مقررات اتحادیه اروپا (EC 261/2004) تعیین می‌شود. اگر پرواز شما:

از یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام شود، یا

توسط یک شرکت هواپیمایی اروپایی انجام شده باشد (حتی اگر مبدأ در ایران باشد)،
در این صورت مشمول مقررات EC 261 خواهید بود.

طبق این مقررات:
مدت تأخیر    فاصله پرواز    مبلغ غرامت احتمالی
بیش از ۳ ساعت    کمتر از ۱۵۰۰ کیلومتر    ۲۵۰ یورو
بیش از ۳ ساعت    ۱۵۰۰ تا ۳۵۰۰ کیلومتر    ۴۰۰ یورو
بیش از ۳ ساعت    بیش از ۳۵۰۰ کیلومتر    ۶۰۰ یورو

همچنین مسافر حق دارد از شرکت هواپیمایی درخواست کند:

وعده غذایی رایگان

اسکان در صورت نیاز

حمل‌ونقل بین فرودگاه و محل اسکان

نکات حقوقی مهم

اگر تأخیر ناشی از شرایط فوق‌العاده (مثلاً آب‌و‌هوا، جنگ، بحران امنیتی) باشد، ممکن است شرکت از پرداخت غرامت معاف شود.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

اگر شرکت هواپیمایی زودتر از ۱۴ روز به شما اعلام لغو یا تأخیر پرواز را اطلاع دهد، معمولاً مسئولیتی برای پرداخت غرامت ندارد.

در صورت سهل‌انگاری شرکت هواپیمایی (مثلاً نقص فنی)، مسئولیت کامل با شرکت است.

پیگیری و شکایت

در پروازهای داخلی: به سازمان هواپیمایی کشوری ایران یا نماینده ایرلاین در فرودگاه مراجعه کنید.

در پروازهای خارجی: به مرجع نظارتی کشور مبدأ یا مقصد، یا از طریق سایت رسمی شرکت هواپیمایی شکایت ثبت کنید.

انواع سوانح هوایی به دسته‌هایی تقسیم می‌شوند که بر اساس نوع حادثه، علت وقوع، و شدت خسارات طبقه‌بندی می‌گردند. شناخت این دسته‌ها در بررسی حقوقی، فنی و بیمه‌ای سوانح اهمیت زیادی دارد. در ادامه، انواع سوانح هوایی را به تفکیک و با توضیح مختصر برای هر مورد ارائه می‌دهم:
دسته‌بندی کلی سوانح هوایی
1. سوانح منجر به سقوط هواپیما

سقوط کامل هواپیما بر اثر نقص فنی، شرایط جوی، اشتباه خلبان یا اقدامات خرابکارانه.

معمولاً با تلفات جانی بالا همراه است.

نمونه: سقوط هواپیمای ATR شرکت آسمان در مسیر تهران – یاسوج (۱۳۹۶)
2. سوانح در هنگام برخاستن یا فرود (Takeoff & Landing Accidents)

برخورد هواپیما با موانع یا خارج شدن از باند در حین بلند شدن یا فرود.

یکی از شایع‌ترین انواع سوانح هوایی.

نمونه: خروج هواپیمای کاسپین از باند فرودگاه ماهشهر (۱۳۹۸)
3. آتش‌سوزی در داخل یا خارج هواپیما

ممکن است ناشی از نقص فنی، انفجار موتور، اتصال برقی یا برخورد با پرندگان باشد.

اگر در آسمان رخ دهد، بسیار خطرناک است.

۴. برخورد با موانع یا اشیاء پرنده (CFIT: Controlled Flight Into Terrain)

پرواز کنترل‌شده‌ای که در آن هواپیما به دلیل اشتباه خلبان یا نقص در سامانه‌ها با کوه، درخت یا ساختمان برخورد می‌کند.

معمولاً در شرایط بد جوی یا دید کم رخ می‌دهد.

۵. برخورد هوایی (Mid-Air Collision)

برخورد دو یا چند هواپیما در آسمان به دلیل خطای انسانی، نقص راداری یا بی‌توجهی به دستور برج مراقبت.

نمونه: برخورد دو هواپیما در آسمان تهران در دهه ۷۰
6. نقص فنی یا از کار افتادن موتور در حین پرواز

در برخی موارد منجر به فرود اضطراری می‌شود، ولی در صورت کنترل درست، لزوماً منجر به سقوط نمی‌شود.

۷. ربایش هواپیما (Hijacking)

تصرف غیرقانونی هواپیما توسط افراد یا گروه‌ها با اهداف سیاسی، تروریستی یا مالی.

مصداق بارز جرم بین‌المللی در حقوق کیفری هواپیمایی است.

۸. حوادث ناشی از خطای خلبان یا برج مراقبت

اشتباه در تصمیم‌گیری، ارزیابی نادرست از شرایط جوی، عدم رعایت ارتفاع پروازی یا مسیر، یا ناهماهنگی با برج مراقبت.

۹. توفان‌های شدید، بادهای جانبی یا شرایط جوی نامناسب

این عوامل ممکن است منجر به واژگونی، خروج از باند یا عدم توانایی در فرود شوند.

۱۰. خرابکاری، انفجار یا حملات موشکی

نادر اما بسیار خطرناک؛ مانند انفجار بمب یا شلیک موشک به هواپیما (مثلاً در جنگ‌ها یا تروریسم بین‌المللی).

نمونه: ساقط شدن هواپیمای اوکراینی توسط پدافند ایران (۲۰۲۰)
جمع‌بندی

سوانح هوایی از نظر حقوقی در دسته‌های زیر قابل تحلیل‌اند:

طبیعی (قوه قاهره) مثل طوفان یا زلزله

فنی یا انسانی مثل نقص قطعه، خطای خلبان، اشتباه برج مراقبت

جنایی یا عمدی مثل ربایش یا حمله تروریستی

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».