مسئولیت مدنی در تصادف رانندگی

مسئولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه :

مسئولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه یعنی اگر از وسیله نقلیه‌ای (مثل خودرو، موتور و…) زیانی به دیگران وارد شود، دارنده آن وسیله – حتی اگر خودش راننده نبوده باشد – ممکن است موظف به جبران خسارت باشد.

 تعریف “دارنده وسیله نقلیه”:

در قانون، دارنده کسی است که بهره‌برداری و اختیار واقعی از وسیله نقلیه را دارد؛ ممکن است مالک باشد یا کسی که به‌طور قانونی از خودرو استفاده می‌کند (مثلاً مستأجر خودرو یا شرکت حمل‌ونقل).

 مسئولیت دارنده از نظر قانونی:

بر اساس قانون بیمه اجباری شخص ثالث (مصوب ۱۳۹۵):

دارنده وسیله نقلیه، مسئول جبران خسارت‌های مالی و جانی واردشده به اشخاص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسیله نقلیه است، حتی اگر خودش مقصر مستقیم نباشد.

یعنی:

• اگر خودرو به کسی واگذار شده و حادثه‌ای رخ دهد، هم راننده و هم دارنده ممکن است مسئول باشند.

• قانون برای حمایت از زیان‌دیده، مسئولیت را به سمت دارنده سوق داده تا همیشه یک فرد پاسخ‌گو وجود داشته باشد.

مواردی که دارنده ممکن است مسئول باشد:

1. واگذاری خودرو به فرد فاقد گواهینامه یا مست راننده

2. نقص فنی در خودرو که دارنده از آن مطلع بوده و اقدامی نکرده

3. استخدام راننده توسط دارنده (مثل شرکت‌های حمل‌ونقل)

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید

نقش بیمه شخص ثالث:

بیمه شخص ثالث، خسارات وارده به اشخاص دیگر (شامل افراد خارج از خودرو یا سرنشینان خودرو دیگر) را توسط شرکت بیمه جبران می‌کند، اما چون دارنده وسیله موظف به تهیه بیمه است، اگر بیمه‌نامه نداشته باشد، خودش باید خسارت را بپردازد.

مسئولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه، به‌منظور حمایت از قربانیان حوادث رانندگی در نظر گرفته شده و او را موظف می‌کند حتی بدون تقصیر شخصی، پاسخ‌گوی خسارات ناشی از استفاده از خودرو باشد. داشتن بیمه شخص ثالث، مهم‌ترین راه کاهش این مسئولیت مالی است.

مثال :

یک مثال واقعی و کاربردی از مسئولیت مدنی دارنده وسیله نقلیه برایت آورده‌ام:

فرض کن آقای “الف” مالک یک خودروی سواری است، اما خودش رانندگی نمی‌کند و خودرو را در اختیار پسرش (آقای “ب”) گذاشته تا با آن رفت‌وآمد کند.

یک روز، آقای “ب” بدون توجه به چراغ قرمز، با یک موتورسوار برخورد کرده و باعث آسیب‌دیدگی شدید او می‌شود.

نتایج حقوقی این حادثه:

1. راننده (آقای ب) مقصر است و ممکن است مسئولیت کیفری و مدنی داشته باشد (مثلاً پرداخت دیه یا جریمه).

2. دارنده خودرو (آقای الف) نیز به‌عنوان دارنده وسیله نقلیه، طبق قانون در برابر زیان‌دیده مسئول مدنی است، حتی اگر خودش در صحنه نبوده باشد.

3. شرکت بیمه شخص ثالث خسارت وارده را پرداخت می‌کند، چون بیمه‌نامه به نام آقای “الف” صادر شده.

4. اگر مشخص شود راننده بدون گواهینامه بوده یا خودرو نقص فنی داشته و آقای “الف” آگاه بوده، ممکن است بیمه‌گر پس از پرداخت خسارت، به دارنده (آقای الف) رجوع کند.

در این مثال، دارنده خودرو (آقای الف) حتی بدون حضور در صحنه و بدون تقصیر، به خاطر قانون، مسئول جبران خسارت است چون خودرو تحت اختیار او بوده و از آن بهره‌برداری می‌شده.

عوامل رافع مسئولیت مدنی در تصادفات ناشی از رانندگی :

عوامل رافع مسئولیت مدنی در تصادفات رانندگی به مواردی گفته می‌شود که باعث می‌شوند شخص مسئول (مثل راننده یا دارنده خودرو) از الزام به جبران خسارت معاف شود یا مسئولیت او کاهش یابد. در ادامه مهم‌ترین این عوامل را به‌صورت ساده و کامل برایت توضیح می‌دهم:

 ۱. فعل زیان‌دیده (تقصیر خود قربانی)

اگر فرد آسیب‌دیده (مثلاً عابر یا راننده دیگر) خودش مرتکب تقصیر شده باشد و این تقصیر باعث وقوع تصادف یا شدت آن شده باشد، مسئولیت راننده کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود.
مثال: عابری ناگهان و بدون توجه از وسط خیابان رد می‌شود و تصادف می‌کند.

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲

۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲

۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲

۲. فعل شخص ثالث

اگر شخص سومی خارج از رابطه راننده و زیان‌دیده باعث وقوع حادثه شود، و این عامل اصلی تصادف باشد، راننده یا دارنده ممکن است مسئول نباشند.
مثال: خودرویی از پشت به ماشین راننده می‌زند و باعث می‌شود او با عابر برخورد کند.

 ۳. قوه قاهره (فورس ماژور)

رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی و اجتناب‌ناپذیر (مثل زلزله، سیل، طوفان شدید، ترکیدن ناگهانی لاستیک نو) که باعث وقوع تصادف شوند، ممکن است مسئولیت را از دوش راننده بردارند.
مثال: در اثر زلزله ناگهانی، کنترل خودرو از دست راننده خارج می‌شود و تصادف رخ می‌دهد.

 ۴. عدم تقصیر راننده با رعایت کامل قوانین

اگر راننده بتواند ثابت کند تمام مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کرده و با احتیاط کامل رانده، اما با این حال حادثه رخ داده، ممکن است مسئولیت مدنی از او برداشته شود.
مثال: راننده با سرعت مجاز و رعایت همه نکات رانندگی می‌کند اما عابری ناگهانی وارد مسیر می‌شود.

 ۵. رضایت زیان‌دیده

اگر کسی با علم به خطر، داوطلبانه خود را در معرض آن قرار دهد و دچار زیان شود، این رضایت می‌تواند مسئولیت را کاهش دهد یا از بین ببرد.
مثال: فردی سوار خودرویی می‌شود که راننده آن مست است، با علم به این موضوع؛ اگر تصادف کند، ممکن است خود در مسئولیت شریک باشد.

عوامل بالا در صورتی موجب رفع یا کاهش مسئولیت مدنی می‌شوند که به‌صورت روشن و مستند در دادگاه اثبات شوند. قاضی بر اساس میزان تأثیر هر عامل، می‌تواند مسئولیت راننده یا دارنده را کاهش دهد یا حذف کند.

شکایت از صاحب ماشین در تصادف

شکایت از صاحب ماشین در تصادف چگونه است؟

اگر در یک تصادف، خود راننده مقصر نباشد یا شخص زیان‌دیده بخواهد از خودِ مالک خودرو هم شکایت کند (مثلاً به دلیل سهل‌انگاری یا واگذاری خودرو به فرد نامناسب)، می‌توان از دارنده یا صاحب خودرو نیز شکایت حقوقی یا کیفری کرد.

در ادامه، شرایط و مراحل آن را برایت کامل توضیح می‌دهم:

در چه شرایطی می‌توان از صاحب خودرو شکایت کرد؟

1. واگذاری خودرو به راننده فاقد صلاحیت
   مثلاً اگر پدر، خودروی خود را به پسرش داده که گواهینامه نداشته یا مست بوده، و تصادفی رخ دهد.

2. عیب یا نقص فنی خودرو
   اگر صاحب خودرو از نقص فنی مهم (مثل ترمز خراب) آگاه بوده و برطرف نکرده باشد.

3. مالکیت حقوقی یا شرکتی خودرو
   در شرکت‌هایی که خودرو متعلق به شرکت است ولی راننده تحت استخدام آن‌هاست، می‌توان از شرکت یا مدیرعامل هم شکایت کرد.

4. شناسایی مالک خودرو در تصادف فرار
   اگر راننده از محل تصادف فرار کند، ولی با پلاک خودرو، مالک شناسایی شود، می‌توان علیه او اقدام کرد.

انواع شکایت از مالک خودرو:

۱. شکایت حقوقی (جبران خسارت یا دیه)

اگر مالک در بروز حادثه نقش داشته یا به‌نوعی مسئولیت مدنی او اثبات شود، می‌توان دادخواست حقوقی برای مطالبه خسارت یا دیه علیه او تنظیم کرد.

۲. شکایت کیفری (در صورت سوءنیت یا ترک فعل مجرمانه)

در مواردی مثل واگذاری خودرو به فرد فاقد گواهینامه یا عدم اقدام در رفع نقص فنی خطرناک، امکان طرح شکایت کیفری نیز وجود دارد (مثل تسبیب در قتل یا صدمه بدنی غیرعمد).

مدارک لازم برای شکایت از صاحب خودرو:

• گزارش تصادف از پلیس راهور

• مشخصات مالک خودرو (پلاک و استعلام مالکیت)

• نظریه کارشناس تصادف

• گواهی پزشکی قانونی (در صورت صدمات بدنی)

• بیمه‌نامه شخص ثالث

• شواهدی دال بر سهل‌انگاری مالک (مثلاً شهادت، پیامک، مدارک تعمیرگاه و…)

جمع‌بندی کلی درباره مسئولیت‌ها و شکایت در تصادف رانندگی:

1. راننده مقصر اصلی‌ترین فرد در وقوع تصادف است و مسئولیت مدنی (پرداخت خسارت یا دیه) و گاه کیفری (حبس یا جریمه) دارد.

2. مالک یا دارنده وسیله نقلیه هم در مواردی مانند:

   • واگذاری خودرو به شخص فاقد گواهینامه

   • آگاهی از نقص فنی

   • استخدام راننده
     می‌تواند شریک در مسئولیت یا حتی کاملاً مسئول شناخته شود.

3. شرکت بیمه شخص ثالث، معمولاً خسارت را به زیان‌دیده می‌پردازد؛ ولی در صورت تقصیر شدید مالک یا نداشتن بیمه، ممکن است هزینه‌ها بر عهده خود مالک یا راننده بیفتد.

4. شکایت از مالک خودرو در صورت وجود تقصیر یا سهل‌انگاری (تسبیب در حادثه) ممکن است به شکل:

   • دادخواست حقوقی (برای مطالبه دیه یا خسارت مالی)

   • شکواییه کیفری (برای سهل‌انگاری منجر به حادثه یا فوت)
     انجام شود.

5. عوامل رافع مسئولیت مثل:

   • تقصیر زیان‌دیده

   • قوه قاهره (حوادث غیرمترقبه)

   • رفتار شخص ثالث
     ممکن است باعث کاهش یا حذف مسئولیت راننده یا مالک شوند.

قانون در تصادف‌های رانندگی به دنبال حمایت از زیان‌دیده است؛ اما اگر شخصی با رعایت قوانین رانندگی کرده باشد و حادثه به دلیل عوامل بیرونی یا تقصیر دیگری رخ داده باشد، می‌تواند از مسئولیت معاف شود.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».