تعدد جرم به معنای ارتکاب چندین جرم توسط یک فرد در یک دوره زمانی مشخص است. جهت رزرو وقت مشاوره رایگان با وکیل پایه یک دادگستری با شماره ۰۹۱۲۸۳۹۴۴۸۳ تماس حاصل فرمائید.
بررسی تشدید جرم در موارد تکرار و تعدد جرم
قانون مجازات اسلامی ایران برای حفظ نظم و عدالت، مفاهیم مختلفی را درباره جرایم و مجازات‌ها تعریف کرده است. دو موضوع مهم در این زمینه، تکرار جرم و تعدد جرم هستند. این مقاله به زبان ساده این دو مفهوم را توضیح می‌دهد و نحوه برخورد قانون با آنها را بررسی می‌کند.
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
تعدد جرم
تعدد جرم به این معناست که یک فرد بیش از یک جرم را در یک بازه زمانی مرتکب شود. در قانون مجازات اسلامی، تعدد جرم به دو دسته تقسیم می‌شود:
تعدد مادی
اگر یک فرد چند عمل مجرمانه جداگانه انجام دهد، تعدد مادی رخ داده است. مثلاً اگر کسی همزمان مرتکب دزدی و ضرب و جرح شود، هرکدام به عنوان یک جرم جداگانه محسوب می‌شود.
تعدد معنوی
اگر فرد یک عمل انجام دهد، اما این عمل چند قانون مختلف را نقض کند، تعدد معنوی پیش می‌آید. برای مثال، اگر کسی با جعل یک سند هم کلاهبرداری کرده و هم جعل اسناد انجام داده باشد، این عمل مشمول تعدد معنوی می‌شود.
مجازات تعدد جرم:
بر اساس ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی، اگر جرایم متعدد باشند، قاضی ممکن است برای هر جرم مجازات جداگانه تعیین کند، اما معمولاً سنگین‌ترین مجازات اجرا می‌شود، مگر در موارد خاص.
ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی به موضوع تعدد جرم می‌پردازد و نحوه تعیین مجازات در صورت ارتکاب جرایم متعدد را مشخص می‌کند. متن و مفهوم این ماده به شرح زیر استمتن ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی:
در جرایم موجب تعزیر، هرگاه جرایم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد، برای هر جرم مجازات جداگانه تعیین و فقط مجازات اشد (سخت‌تر) اجرا می‌شود.
چنانچه تعداد جرایم ارتکابی بیشتر از سه جرم باشد، مجازات اشد تا یکونیم برابر افزایش می‌یابد و فقط همین مجازات اجرا می‌شود.
در مواردی که جرایم ارتکابی مختلف باشد، هر یک از جرایم جداگانه بررسی شده و در نهایت، مجازات سخت‌تر اجرا خواهد شد.
نکات کلیدی ماده ۱۳۴:
اجرای مجازات اشد:
از ۸صبح تا ۸ شب ما پاسخگو شما هستیم
جهت رزرو وقت مشاوره با وکیل دادگستری کلیک کنید.
اگر فرد مرتکب چندین جرم شود، معمولاً قاضی شدیدترین مجازات را اجرا می‌کند.
مثلاً اگر فرد هم مرتکب سرقت و هم جعل سند شود، از بین دو مجازات، سخت‌ترین آن اجرا خواهد شد.
جرایم بیش از سه مورد:
اگر تعداد جرایم بیش از سه باشد، علاوه بر اجرای مجازات اشد، ممکن است این مجازات تا یکونیم برابر افزایش یابد.
این رویکرد برای پیشگیری از جرایم متعدد و ایجاد بازدارندگی بیشتر در قانون گنجانده شده است.
۷اصل موضوع ماده:
این ماده مربوط به جرائم تعزیری است و شرایط تعدد آنها را توضیح می‌دهد. اگر فرد مرتکب چند جرم شود:
اگر تا ۳ جرم باشد، برای هر جرم مجازات جداگانه در نظر گرفته می‌شود.
اگر بیش از ۳ جرم باشد، دادگاه می‌تواند مجازات هر جرم را افزایش دهد (تا حداکثر مجازات قانونی + نصف آن).
تعدد واقعی چیست؟
تعدد واقعی زمانی است که یک فرد با ارتکاب چند عمل مجرمانه مختلف، مرتکب چند جرم متفاوت با عناوین مجرمانه مستقل شود. در این حالت، هر جرم دارای عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی جداگانه است و دادگاه برای هر جرم مجازات جداگانه‌ای تعیین می‌کند.
مثال از تعدد واقعی:
فرض کنید شخصی مرتکب این اعمال شود:
سرقت (ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی): فرد وارد خانه‌ای می‌شود و اموالی را می‌دزدد.
تخریب عمدی (ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی): هنگام خروج، درب خانه را عمداً می‌شکند.
ضرب و جرح عمدی (ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی): صاحب‌خانه سر می‌رسد و فرد او را مورد ضرب و جرح عمدی قرار می‌دهد.
در این مثال
سرقت، تخریب عمدی و ضرب و جرح عمدی، سه جرم مستقل با عناوین مختلف هستند.
هر یک از این جرائم دارای ارکان جداگانه (عنصر قانونی، مادی و معنوی) هستند.
دادگاه برای هر یک از این جرائم به طور جداگانه حکم مجازات مستقل صادر می‌کند
در صورتی که تعدد واقعی جرائم کمتر از سه مورد باشد (دو یا سه جرم مستقل)، مطابق ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی، مجازات به‌صورت زیر تعیین می‌شود:
تعیین مجازات مستقل برای هر جرم:
برای هر یک از جرائم مستقل، مجازات جداگانه‌ای تعیین می‌شود. دادگاه ملزم است برای هر جرم بر اساس حداکثر یا حداقل مقرر در قانون، حکم جداگانه صادر کند.
عدم تشدید خودکار:
وقتی تعداد جرائم کمتر از سه باشد، امکان تشدید مجازات (افزایش آن تا بیش از حداکثر قانونی) وجود ندارد و دادگاه نمی‌تواند از اختیارات تشدیدی که برای تعدد بیش از سه جرم در نظر گرفته شده است، استفاده کند.
مثال:
فرض کنید فردی مرتکب دو جرم زیر شود:
جرم اول: سرقت از یک مغازه. (ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی؛ مجازات آن ۱ تا ۵ سال حبس).
جرم دوم: تخریب عمدی شیشه‌های همان مغازه. (ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی؛ مجازات آن ۶ ماه تا ۳ سال حبس.
در این حالت:
دادگاه برای سرقت و تخریب عمدی، مجازات مستقل تعیین می‌کند (مثلاً ۳ سال برای سرقت و ۱ سال برای تخریب عمدی.
تشدید مجازات به معنای افزایش حداکثر قانونی رخ نمی‌دهد، زیرا تعداد جرائم کمتر از سه است.
در این حالت:
دادگاه برای سرقت و تخریب عمدی، مجازات مستقل تعیین می‌کند (مثلاً ۳ سال برای سرقت و ۱ سال برای تخریب عمدی.
تشدید مجازات به معنای افزایش حداکثر قانونی رخ نمی‌دهد، زیرا تعداد جرائم کمتر از سه است.
شرایط و نحوه تشدید مجازات:
بیش از سه جرم مستقل:
اگر تعداد جرائم بیش از سه مورد باشد، دادگاه می‌تواند مجازات هر جرم را تا بیش از حداکثر مجازات قانونی آن جرم افزایش دهد.
تشدید مجازات نباید از حداکثر به اضافه نصف آن تجاوز کند.
به عبارت دیگر:
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
اگر حداکثر مجازات قانونی یک جرم ۶ سال حبس باشد، دادگاه می‌تواند مجازات را تا سقف ۹ سال حبس افزایش دهد.
اعمال تشدید به تشخیص دادگاه:
دادگاه در تصمیم‌گیری برای تشدید مجازات به عواملی مثل اهمیت جرائم، تعداد آنها، و شرایط خاص پرونده توجه می‌کند. تشدید مجازات الزامی نیست، بلکه در اختیار قاضی است.
مثال:
فردی مرتکب چهار جرم زیر می‌شود:
سرقت از منزل: (مجازات: ۱ تا ۵ سال حبس.
تخریب عمدی خودرو: (مجازات: ۶ ماه تا ۳ سال حبس.
کلاهبرداری: مجازات: ۱ تا ۷ سال حبس
حمل غیرمجاز سلاح: (مجازات: ۶ ماه تا ۲ سال حبس.
در اینجا چون تعداد جرائم بیش از سه است، دادگاه می‌تواند برای هر جرم تا بیش از حداکثر قانونی (تا سقف حداکثر + نصف آن) حکم دهد.
مثلاً برای سرقت به جای ۵ سال، می‌تواند تا ۷.۵ سال حبس تعیین کند.
برای کلاهبرداری به جای ۷ سال، می‌تواند تا ۱۰.۵ سال حبس تعیین کند.
نکته:
این تشدید فقط در جرائم تعزیری اعمال می‌شود.
اگر بین جرائم مجازات اشد وجود داشته باشد، مجازات اشد ملاک اجرا خواهد بود
نحوه تعیین مجازات در تعدد معنوی:
فعل واحد با عناوین متعدد:
اگر یک عمل، دارای چند عنوان مجرمانه باشد (مانند کلاهبرداری و جعل همزمان)، فقط مجازات جرم اشد اجرا می‌شود.
اشد بودن مجازات:
دادگاه با بررسی مجازات‌های قانونی تعیین‌شده برای عناوین مجرمانه، مجازاتی را که از نظر میزان و شدت بالاتر است (حبس طولانی‌تر، جزای سنگین‌تر و …) ملاک قرار می‌دهد.
مثال از تعدد معنوی:
فرض کنید فردی چکی را جعل کند و سپس با استفاده از چک جعلی، اقدام به کلاهبرداری نماید:
جعل سند (ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی):
مجازات آن ۶ ماه تا ۲ سال حبس است.
کلاهبرداری (ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری):
مجازات آن ۱ تا ۷ سال حبس است.
در این مثال، عمل جعل مقدمه‌ای برای کلاهبرداری بوده و هر دو جرم رخ داده است. اما چون این عمل واحد بوده و دو عنوان مجرمانه دارد:
فقط مجازات کلاهبرداری (مجازات اشد) اجرا می‌شود.
تفاوت تعدد معنوی با واقعی
درتعدد واقعی هر جرم به‌طور جداگانه مجازات می‌شود، اما در تعدد معنوی تنها مجازات اشد اعمال می‌گردد.
در تعدد معنوی، اگر یکی از جرائم حدی یا قصاص باشد، قواعد خاص آن جرم اعمال خواهد شد.
تشدید مجازات در صورت تکرار جرم
تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، در ماده ۱۳۷ به طور خاص مطرح شده است. متن ماده به شرح زیر است:
ماده ۱۳۷ قانون مجازات اسلامی:
هرکس به موجب حکم قطعی، به مجازات تعزیری محکوم شود و پس از اجرای حکم، مرتکب جرم تعزیری درجه شش یا بالاتر گردد، به حداکثر مجازات تا یکونیم برابر آن محکوم می‌شود.
شرایط تکرار جرم:
وجود محکومیت قطعی قبلی:
فرد باید قبلاً به موجب حکم قطعی محکوم شده و مجازات تعزیری را تحمل کرده باشد.
ارتکاب جرم جدید پس از اجرای مجازات:
جرم جدید باید پس از اجرای مجازات قبلی رخ دهد.
مشمول جرائم تعزیری درجه شش یا بالاتر باشد:
جرائم تعزیری درجه ۶ تا ۱ شامل مجازات‌های شدیدتر (حبس بیش از شش ماه، جزای نقدی سنگین و …) هستند.
جرائم تعزیری درجه ۷ و ۸ مشمول قواعد تکرار جرم نیستند.
مجازات در تکرار جرم:
در صورت تحقق شرایط تکرار جرم، فرد به حداکثر مجازات قانونی جرم جدید محکوم می‌شود.
دادگاه می‌تواند حداکثر مجازات را تا یکونیم برابر افزایش دهد.
مثال:
فرض کنید فردی:
قبلاً به جرم سرقت تعزیری ساده (ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی؛ مجازات: ۱ تا ۵ سال حبس) محکوم شده و مجازات را تحمل کرده است.
پس از آزادی، مرتکب کلاهبرداری می‌شود (ماده ۱ قانون تشدید مجازات؛ مجازات: ۱ تا ۷ سال حبس)
این حالت، چون شرایط تکرار جرم محقق شده:
دادگاه می‌تواند حداکثر مجازات کلاهبرداری (۷ سال) را تا ۱۰.۵ سال افزایش دهد
نکته:
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
این ماده تنها در مورد جرائم تعزیری قابل اعمال است و شامل مجازات‌های حدی، قصاص یا دیات نمی‌شود
مجازات دهی در تعدد و تکرار جرایم اطفال و نوجوانان
صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: ۱۳۹۶/۱۰/۱۹
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر استهبان
موضوع
اعمال مقررات تعدد جرم نسبت به اطفال و نوجوانان
پرسش
آیا مقررات مربوط به تعدد جرم موضع ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در مورد اطفال و نوجوانان اعمال می‌شود یا خیر؟
نظر هیئت عالی
نظر به اینکه مقررات تعدد جرم، ناظر به مجازات است و در خصوص اطفال، در صورت ارتکاب جرم طبق ماده ۱۴۸ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ اقدامات تامینی و تربیتی اعمال می‌شود، نه مجازات؛ در حالیکه در خصوص نوجوانان، با عنایت به ماده ۸۹ قانون مذکور، مجازات تعزیری تعیین می‌گردد، لذا قواعد تعدد در خصوص اطفال، قابل اعمال نیست ولی در خصوص جرایم تعزیری ارتکابی توسط نوجوانان، قابل اعمال است.
نظر اکثریت
با توجه به اطلاق ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در خصوص اعمال مقررات تعدد جرم نمی توان تفکیکی راجع به جرایم اطفال و نوجوانان و سایر مجرمین قائل شد و قانونگذار صرفاً مقررات تکرار جرم را راجع به اطفال قابل اعمال ندانسته است و از آنجایی که ممنوعیت صریح قانونی در مورد اعمال مقررات تعدد جرم در خصوص اطفال و نوجوانان وجود ندارد، لذا به نظر می‌رسد ماده ۱۳۴ مذکور اطلاق دارد و اعمال آن در مورد اطفال بلا اشکال است
نظر اقلیت
به نظر می‌رسد مقررات مربوط به تعدد جرم در مورد اطفال و نوجوانان اعمال نمی شود، همچنان که موضوع تکرار جرم بر اساس ماده ۱۳۸ این قانون در مورد اطفال و نوجوانان منتفی است و تخفیف مجازاتشان هم براساس ماده ۹۳ این قانون خواهد بود نه براساس سایر موارد مربوط به تخفیف مجازات؛ در نتیجه ماده ۳۷، تبصره ۳ ماده ۱۳۴ و ماده ۱۳۹ این قانون در مورد اطفال و نوجوانان قابلیت اعمال ندارد.
بررسی تکرار و تعدد جرم در جرایم سیاسی مطبوعاتی
مقررات تکرار جرم در ماده ۱۳۷ در جرایم سیاسی ، مطبوعاتی ، جرایم اطفال و نوجوانان و جرایم غیرعمدی اعمال نمی شود.
جرایمی که فاقد مجازات تبعی هستند موجب تحقق تکرار جرم نمی گردند.