قیم کیست ؟

قیم نماینده قانونی برای محجورین (صغیر، مجنون، سفیه) است که توسط دادگاه تعیین می‌شود تا امور مالی و حقوقی آنان را مدیریت کند.جهت رزرو وقت مشاوره با شماره ۰۹۱۲۸۳۹۴۴۸۳ تماس حاصل فرمائید.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید  

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲

۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲

۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲

تعریف قَیّم

قَیِّم شخصی است که از طرف دادگاه برای اداره امور مالی و غیرمالی فرد محجور (یعنی کسی که توانایی قانونی برای تصرف در امور خودش ندارد) تعیین می‌شود. محجور می‌تواند:

• صغیر (کودک بدون ولی)

• مجنون (فرد مبتلا به بیماری روانی)

• سفیه (فردی که در خرج‌کردن مال خود ناتوان یا بی‌تدبیر است)

باشد.

 ویژگی‌های قَیِّم:

• با حکم دادگاه تعیین می‌شود (برخلاف ولی قهری مثل پدر یا جد پدری)

• وظیفه‌اش حفظ، مدیریت و حمایت از اموال و حقوق محجور است

• در بسیاری از موارد، برای تصرفات مهم نیاز به اذن دادستان یا نظارت دادگاه دارد

وظایف قیم:

• اداره اموال و دارایی‌های محجور

• انجام امور حقوقی، اداری و مالی به‌جای محجور

• ارائه گزارش سالانه از عملکرد به دادستان یا اداره سرپرستی

• حفظ منافع محجور و جلوگیری از ضرر به او

 قیم نمی‌تواند:

• بدون اجازه دادگاه، اموال غیرمنقول (مثل خانه یا زمین) محجور را بفروشد

• به نفع خودش از اموال محجور استفاده کند

• بدهی‌های شخصی خود را از مال محجور پرداخت کند

وظایف :

وظایف قَیِّم طبق قانون مدنی ایران، بسیار مهم و دقیق هستند؛ چون قیم به نمایندگی از یک فرد «محجور» (مثل صغیر، مجنون یا سفیه) امور مالی و حقوقی او را اداره می‌کند. در ادامه، شرح کامل وظایف قیم را می‌بینی:

وظایف اصلی قیم:

۱. اداره و حفظ اموال محجور

• قیم باید مانند یک امین دلسوز، اموال و دارایی‌های محجور را حفظ کند.

• باید از ضرر به مال او جلوگیری کند و از سوءاستفاده دیگران مراقبت نماید.

۲. تصمیم‌گیری و نمایندگی قانونی از طرف محجور

• قیم در برابر دادگاه، اداره‌ها، بانک‌ها و اشخاص ثالث نماینده محجور است.

• می‌تواند از طرف او قرارداد ببندد، شکایت کند یا پاسخ بدهد.

۳. فروش یا اجاره اموال با مجوز

• فروش ملک، زمین، خانه یا اجاره‌دادن طولانی‌مدت نیاز به اجازه دادستان یا دادگاه دارد.

• بدون مجوز، چنین تصرفاتی باطل یا قابل ابطال است.

۴. پرداخت هزینه‌های ضروری زندگی محجور

• قیم موظف است هزینه‌های لازم برای زندگی، تحصیل، درمان و نیازهای ضروری محجور را از اموال او تأمین کند.

۵. تهیه و ارائه گزارش مالی

• طبق ماده ۱۲۴ قانون امور حسبی، قیم موظف است:

  • در آغاز قیمومت، لیستی از اموال محجور ارائه دهد.

  • هر سال گزارش کامل حسابرسی و عملکرد مالی خود را به اداره سرپرستی (زیر نظر دادستان) بدهد.

۶. رعایت صرفه و صلاح محجور در همه امور

• قیم نباید به نفع خودش کاری انجام دهد.

• همه تصمیم‌ها باید با هدف حمایت و سود محجور گرفته شود.

۷. استفاده نکردن شخصی از اموال محجور

• اگر قیم از اموال یا دارایی محجور برای خودش یا بستگانش استفاده کند، تخلف محسوب شده و ممکن است مسئول جبران خسارت یا عزل شود.

۸. رعایت وظایف شرعی و اخلاقی

• علاوه بر وظایف قانونی، قیم باید در امور معنوی، تربیتی و انسانی نیز مراقب محجور باشد (به‌ویژه در مورد کودکان یا مجانین).

اگر قیم وظایفش را درست انجام ندهد:

• می‌توان از طریق دادگاه درخواست عزل قیم داد.

• همچنین ممکن است به دلیل تعدی یا تفریط در اموال، مسئول پرداخت خسارت شود.

پس از فوت پدر، اگر فرزند صغیر (کم‌سن)، مجنون یا سفیه باشد، باید برای او قَیِّم (سرپرست قانونی) تعیین شود. اما اینکه چه کسی قیم می‌شود، بستگی به شرایط زیر دارد:

اولویت قیمومت بعد از فوت پدر:

۱. جد پدری (پدرِ پدر)

• اولین و قانونی‌ترین قیم پس از پدر، “جد پدری” است
  طبق ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی، اگر پدر فوت کند، جد پدری ولی قهری است و اختیار کامل اداره اموال و امور فرزند را دارد، مثل خود پدر.

۲. اگر جد پدری نباشد یا صلاحیت نداشته باشد

در این صورت، دادگاه باید برای فرزند قیم تعیین کند. معمولاً افراد زیر پیشنهاد یا انتخاب می‌شوند:

 مادر

• اگر شایستگی، صلاحیت اخلاقی و سلامت عقلی داشته باشد، ممکن است با تأیید دادگاه به عنوان قیم انتخاب شود.

 سایر خویشاوندان نزدیک (مثل عمو، دایی، خواهر بزرگ‌تر)

• اگر مادر نباشد یا مناسب نباشد، دیگران نیز می‌توانند با معرفی به دادگاه، قیم شوند.

 سازمان بهزیستی

• اگر هیچ‌کس مناسب نباشد یا موجود نباشد، ممکن است دادگاه سرپرستی را به بهزیستی یا قیم خاص منصوب شده از سوی دولت بسپارد.

 نکته مهم:

قیم با حکم رسمی دادگاه منصوب می‌شود، حتی اگر مادر یا بستگان دیگر باشند.
بدون حکم دادگاه، هیچ‌کس حق ندارد در امور مالی یا حقوقی کودک محجور دخالت کند.

نحوه تعیین قیم برای محجور :

تعیین قیم برای افراد محجور در ایران یک فرآیند قضایی و رسمی است که توسط دادگاه خانواده (یا شورای حل اختلاف در موارد خاص) انجام می‌گیرد. در ادامه گام‌به‌گام شرح می‌دهم که این روند چگونه طی می‌شود:

 ۱. تشخیص محجور بودن فرد

در ابتدا، باید مشخص شود که فرد واقعاً محجور است. محجور شامل:

• صغیر: فردی که به سن بلوغ نرسیده (پسر زیر ۱۵، دختر زیر ۹ سال)

• مجنون: مبتلا به جنون یا بیماری روانی مؤثر

• سفیه: کسی که توانایی تصرف مالی عاقلانه ندارد

در مورد مجنون یا سفیه، نیاز به گواهی پزشکی قانونی و در برخی موارد نظر روان‌پزشک نیز هست.

۲. درخواست تعیین قیم به دادگاه

هر یک از این افراد می‌توانند درخواست تعیین قیم را به دادگاه بدهند:

• مادر، پدر یا سایر بستگان

• اداره بهزیستی

• هر شخص دلسوز دیگر

• دادستان یا نماینده او (به‌عنوان مدعی‌العموم)

 باید دادخواست تعیین قیم در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود.

 ۳. بررسی صلاحیت فرد پیشنهادی

دادگاه درباره فردی که برای قیمومت پیشنهاد شده است، بررسی می‌کند:

•  عدم سوءسابقه کیفری

•  سلامت روانی و جسمی

•  حسن شهرت و صلاحیت اخلاقی

•  نداشتن منافع شخصی در مال محجور

گاهی استعلام از مراجع انتظامی یا پزشکی هم انجام می‌شود

۴. صدور حکم قیمومت

اگر همه چیز تأیید شود، دادگاه:

• حکم رسمی قیمومت صادر می‌کند

• نسخه‌ای از آن را به قیم، اداره سرپرستی و ثبت احوال ارسال می‌نماید

• در صورت لزوم، نظارت دادستان نیز قید می‌شود

۵. سوگند و تعهد قیم

قیم باید در دادگاه:

• سوگند یاد کند که در امور محجور خیانت نکند

• متعهد شود اموال او را با صداقت و امانت اداره کند

 ۶. ارائه لیست اموال (فهرست دارایی)

قیم موظف است فهرستی از اموال و دارایی‌های محجور را ظرف مدت کوتاهی به اداره سرپرستی دادگستری ارائه دهد.

قیم شخصی است که با رأی رسمی دادگاه، با نظارت مقام قضایی، حق اداره امور مالی و غیرمالی یک محجور را دارد. بدون حکم دادگاه، هیچ‌کس—even مادر یا بستگان نزدیک—نمی‌تواند به‌تنهایی قیم شناخته شود.

اختیارات :

اختیارات قیم (با اجازه عام یا خاص)

۱. اداره اموال و دارایی‌های محجور

• مدیریت پول، حساب بانکی، اجاره‌دادن املاک، وصول طلب‌ها

• خرج‌کردن درآمدها برای هزینه‌های ضروری زندگی محجور
   این موارد در اختیار قیم است بدون نیاز به اجازه قبلی دادگاه

۲. نمایندگی قانونی محجور

• شرکت در دادگاه‌ها، اداره‌ها، بانک‌ها به نمایندگی از محجور

• امضای قراردادها، طرح دعوا یا دفاع از حق محجور
   این مورد نیز در حوزه اختیار عمومی قیم قرار دارد

مواردی که قیم نیاز به اجازه دادگاه دارد:

بر اساس ماده ۱۲۴۱ قانون مدنی و قانون امور حسبی، قیم بدون اجازه دادگاه حق انجام امور زیر را ندارد:

۱. فروش اموال غیرمنقول (مثل زمین، خانه)

۲. اجاره املاک به مدت بیش از سه سال

۳. رهن یا گرو گذاشتن اموال محجور

۴. معامله با خودش یا بستگانش (مثلاً خرید مال محجور برای خودش)

۵. تقسیم ترکه یا ارثیه به نمایندگی از محجور

۶. سرمایه‌گذاری یا خرید سهام و اوراق بهادار

 هرگونه انجام این اعمال بدون مجوز دادگاه، باطل یا قابل ابطال است.

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲

۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲

۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲

 سایر اختیارات مهم:

 هزینه‌کرد از مال محجور برای:

• آموزش، تغذیه، درمان و سایر نیازهای روزمره

• پرداخت مالیات، بدهی‌ها یا مخارج قانونی

 اجازه مشروط به برخی تصرفات کوچک و روزمره

دادگاه ممکن است با بررسی شرایط، اجازه دهد قیم برخی اقدامات را بدون مراجعه مجدد انجام دهد.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید  

محدودیت‌ها و نظارت‌ها:

• قیم موظف است گزارش سالانه مالی به دادستان ارائه کند

• در صورت سوءاستفاده یا اهمال، ممکن است قیم عزل شده و حتی مسئول پرداخت خسارت گردد

وظایف قَیِّم محجور بسیار حساس و قانونی است، چون او به نمایندگی از یک فرد ناتوان (صغیر، مجنون یا سفیه) عمل می‌کند. این وظایف هم در زمینه اموال و دارایی‌ها و هم در زمینه اداره امور روزمره و حقوقی محجور تعریف شده‌اند.

در ادامه، وظایف قیم را به‌طور کامل و شفاف شرح می‌دهم:

وظایف قیم محجور

۱. حفظ و اداره اموال محجور

• نگهداری از دارایی‌ها و سرمایه‌های محجور مانند خانه، زمین، پول نقد، طلا و…

• انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از اتلاف یا ضرر به اموال

• جمع‌آوری طلب‌ها و پرداخت بدهی‌های ضروری با اطلاع دادگاه

۲. انجام هزینه‌های ضروری برای محجور

• پرداخت هزینه‌های زندگی، درمان، آموزش، مسکن، پوشاک و سایر نیازهای اولیه محجور از محل اموال او

۳. تصمیم‌گیری حقوقی و قانونی به‌جای محجور

• طرح دعوا یا دفاع از حقوق محجور در دادگاه‌ها، ادارات، بانک‌ها

• امضای قراردادها یا پیگیری مسائل حقوقی مرتبط با محجور

۴. ارائه فهرست دارایی‌های محجور

• طبق ماده ۱۲۲ قانون امور حسبی، قیم باید در آغاز قیمومت، لیستی از تمام اموال و دارایی‌های محجور را تهیه و به دادگاه یا اداره سرپرستی تحویل دهد

۵. ارائه گزارش سالانه مالی

• قیم موظف است سالانه گزارش عملکرد مالی شامل درآمد، هزینه و تغییرات دارایی محجور را به دادستان یا اداره سرپرستی ارائه کند

۶. کسب اجازه برای برخی تصرفات مهم

قیم برای انجام این امور باید حتماً اجازه دادگاه یا دادستان را بگیرد:

• فروش ملک یا زمین محجور

• اجاره طولانی‌مدت اموال

• رهن گذاشتن یا ضمانت اموال محجور

• انجام معامله با خود قیم یا نزدیکانش

۷. رعایت صرفه و صلاح محجور

• قیم باید در همه امور، منافع و خیر محجور را در نظر بگیرد

• نباید از اموال محجور برای خودش یا اطرافیانش سوءاستفاده کند

۸. پایبندی به تعهد و سوگند

• پس از صدور حکم قیمومت، قیم باید در دادگاه سوگند یاد کند که در اموال محجور خیانت نکند و طبق قانون عمل کند

 اگر قیم وظایف خود را درست انجام ندهد:

• دادگاه می‌تواند او را عزل کند

• و در صورت ورود خسارت، او را ملزم به جبران ضرر خواهد کرد

نَصْب قَیِّم (تعیین قیم برای محجور)

نصب یعنی تعیین رسمی یک فرد از سوی دادگاه برای سرپرستی و اداره امور شخص محجور (یعنی صغیر، مجنون یا سفیه) که خود توانایی اداره اموال یا دفاع از حقوقش را ندارد.

چه زمانی قیم نصب می‌شود؟

قیم زمانی نصب می‌شود که:

1. ولی قهری (مثل پدر یا جد پدری) در قید حیات نباشد، یا سلب صلاحیت شده باشد

2. شخصی محجور (مثلاً مجنون یا سفیه) باشد و نیاز به حمایت قانونی داشته باشد

3. دادستان یا یکی از بستگان، وجود محجور را به دادگاه اعلام کند

 چه کسی قیم را نصب می‌کند؟

دادگاه خانواده (یا دادگاه عمومی حقوقی در برخی شهرستان‌ها) با بررسی مدارک، یک فرد صالح را به عنوان قیم منصوب می‌کند.

 چه کسانی می‌توانند برای نصب قیم درخواست دهند؟

• مادر محجور

• بستگان نزدیک (خواهر، برادر، عمو، دایی و…)

• سازمان بهزیستی

• حتی هر فرد دلسوز یا دادستان به نمایندگی از جامعه

روند نصب :

1. تشخیص محجور بودن فرد (با گواهی پزشکی قانونی، شناسنامه، سند فوت ولی و…)

2. درخواست تعیین قیم در دفتر خدمات قضایی

3. بررسی صلاحیت فرد پیشنهادی (عدم سوءسابقه، سلامت عقل، حسن شهرت)

4. صدور حکم نصب قیم توسط قاضی

5. سوگند قیم و امضای تعهد

6. ارائه فهرست دارایی محجور توسط قیم ظرف مدت معین

 نکات مهم :

• نصب قیم تا زمانی معتبر است که محجور رفع حجر نشده باشد (مثلاً صغیر به سن بلوغ برسد یا مجنون درمان شود)

• اگر قیم وظایفش را درست انجام ندهد، دادگاه می‌تواند او را عزل و قیم جدید نصب کند

•  قیم همیشه باید به نفع و صلاح محجور باشد

قیمنامه (حکم قیمومت) تا زمانی اعتبار دارد که علت حجر باقی باشد؛ یعنی تا زمانی که محجور (مثل صغیر، مجنون یا سفیه) همچنان نیاز به قیم داشته باشد.

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

۸۳ ۹۴۴ ۸۳ ۰۹۱۲

۲ ۲۳۰ ۲۳۰ ۰۹۱۲

۱۲۱ ۶۱ ۶۱ ۰۹۱۲

مدت اعتبار قیمنامه به زبان ساده:

1. در مورد صغیر (کودک زیر سن قانونی):
   قیمنامه تا رسیدن به سن بلوغ و رشد معتبر است (برای پسران ۱۵ سال تمام قمری، و برای دختران ۹ سال قمری، البته رشد مالی هم باید احراز شود).
   اگر رشد مالی در زمان بلوغ تأیید نشود، قیمومت ادامه می‌یابد تا زمان رشد.

2. در مورد مجنون یا سفیه:
   تا زمانی که جنون یا سفاهت ادامه دارد و توسط پزشک قانونی تأیید می‌شود، قیمنامه معتبر است.
   اگر فرد درمان شد و دادگاه رفع حجر کند، قیمنامه پایان می‌یابد.

3. در صورتی که قیم فوت کند یا عزل شود:
   قیمنامه با فوت یا عزل قیم نیز بی‌اعتبار می‌شود و باید قیم جدید تعیین گردد.

 خلاصه:

قیمنامه دائمی نیست؛ بلکه تا زمانی اعتبار دارد که وضعیت محجور تغییر نکرده باشد یا قیم صلاحیت و حیات خود را از دست نداده باشد.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک ۷/۱ _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».